Zmiana przepisów dotyczących pozwoleń na pracę dla osób z Ukrainy

Projektowana ustawa ma na celu wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego. Państwa członkowskie zobowiązane są do dnia 30 września 2016 r. przyjąć przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne w celu poprawy zaistniałej sytuacji.

Jak sytuacja wygląda obecnie?
Możliwe jest powierzenie cudzoziemcowi pracy przez okres 6 miesięcy w ciągu 12 miesięcy bez zezwolenia na pracę. Procedura uproszczona jest szczególnie ważna dla sektora rolniczego. Rolnictwo i ogrodnictwo (oraz usługi turystyczne)  zostały jednoznacznie wskazane w dyrektywie jako sektory, w których prace mają charakter sezonowy, a zatem przy dopuszczeniu do tego rodzaju prac stosowane powinny być przepisy zgodne z dyrektywą. Przepisy dyrektywy wymagają szczegółowego sprawdzenia warunków wykonywania pracy przez cudzoziemca, posiadania przez niego zakwaterowania oraz uprzedniej karalności i wiarygodności pracodawcy. Wprowadza ona skomplikowane, sztywne procedury, trudne w praktycznej realizacji. Konieczne jest zatem, aby przyjęte rozwiązania, realizując warunki dyrektywy, w największym możliwym stopniu odpowiadały potrzebom pracy sezonowej, zwłaszcza w sektorze rolniczym. Warto jest także w miarę możliwości wprowadzać ułatwienia dla pracodawców i pracowników, którzy współpracują od wielu lat, a praca jest wykonywana legalnie.

Procedura oświadczeniowa w obecnej formie jest bardzo elastyczna, co do zasady nie przewiduje specjalnych warunków rejestracji oświadczenia. Należy także wskazać na bardzo szybki przyrost rejestrowanych oświadczeń w ostatnich latach, zwłaszcza dla obywateli Ukrainy. Jednak w ostatnim okresie odnotowywano szereg nadużyć związanych z jej funkcjonowaniem. Brak określonych warunków rejestracji oświadczenia i wyraźnych przepisów przewidujących możliwość odmowy rejestracji powoduje, że coraz większa liczba oświadczeń jest składana dla pozoru. W tych warunkach powstają zorganizowane grupy, zajmujące się nielegalnym pośrednictwem pomiędzy osobami wystawiającymi oświadczenia i cudzoziemcami.

Zwiększająca się liczba oświadczeń rejestrowanych dla pozoru wpływa na wydłużenie procedur w PUP, jak i w konsulatach, co jest szczególnie dotkliwe i uciążliwe także dla pracodawców, którzy faktycznie potrzebują dodatkowego wsparcia przez siłę roboczą. Nie jest to sytuacja korzystna także dla samych  cudzoziemców.

Co zmieni się w przepisach dla obywateli Ukrainy? Przede wszystkim dostaną umowę w języku ukraińskim. Obecnie nie ma takiego wymogu. Otrzymają również od pracodawcy gwarancję zakwaterowania i szczegółowe informacje dotyczące tego tematu. Każdy cudzoziemiec będzie zobowiązany do posiadania dowodu ubezpieczenia zdrowotnego, co dotychczas było nagminnym uchybieniem ze strony pracodawców.

Obok zezwoleń na pracę określonych w art. 88 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, które mogą zostać wydane przez wojewodę na okres do trzech lat, wprowadzone zostaną dwa dodatkowe typy zezwoleń:

1. praca sezonowa do 8 miesięcy (będzie można ją przedłużyć do 3 lat)

2. praca krótkoterminowa od 6 do 12 miesięcy (zamiast obecnych oświadczeń)

Co ważne urząd będzie mógł odmówić pracy lub ją przerwać jeśli cudzoziemiec nie spełnia oczekiwań. Urzędnicy mogą więc chcieć np. sprawdzić kwalifikacje osoby na odpowiednie stanowisko pracy. Nie będzie więc możliwe, aby przyjeżdżały do Polski osoby które nie maja kwalifikacji potrzebnych na danym stanowisku, co obecnie jest nadużywane.